Piorun kulisty to jedno z najbardziej tajemniczych i fascynujących zjawisk natury. Choć jest rzadko spotykany, wciąż budzi zainteresowanie naukowców i entuzjastów z całego świata. Jego wygląd i zachowanie są wyjątkowe, a niektóre obserwacje sugerują, że może on być niebezpieczny dla ludzi i zwierząt. W artykule dowiemy się więcej o tym niezwykłym zjawisku, jego możliwych przyczynach i skutkach.
Spis treści:
Piorun kulisty – co to jest?
Piorun kulisty (ang. ball lightning) to rzadkie zjawisko atmosferyczne, polegające na zaobserwowaniu kulistej bądź eliptycznej, migającej i utrzymującej się na powierzchni ziemi bądź w powietrzu kuli o rozmiarach od kilku centymetrów do kilku metrów.
Piorun kulisty zazwyczaj pojawia się podczas burzy i jest zjawiskiem bardzo trudnym do zbadania ze względu na jego rzadkość oraz krótkotrwałość. Najczęściej jest widziany w pobliżu uderzenia pioruna, ale czasem też zjawisko to może pojawiać się samodzielnie.
Pomimo wieloletnich badań, nadal wiele pozostaje nieznane na temat powstawania piorunów kulistych i ich dokładnego mechanizmu działania. Wśród naukowców krążą różne teorie na ten temat, ale wciąż brakuje jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.
Definicja według Wikipedii:
Piorun kulisty – bardzo rzadkie zjawisko meteorologiczne, rodzaj wyładowania atmosferycznego. Według relacji świadków objawia się jako świecąca i poruszająca się kula o promieniu od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, czasami wydająca głos podobny do syczenia. Uważa się, że jest rodzajem wyładowania atmosferycznego. Naukowcy nie są zgodni co do określenia faktycznej istoty pioruna kulistego.
Jak wygląda piorun kulisty?
Piorun kulisty przybiera różne formy i kolory, ale zazwyczaj jest to kulista lub eliptyczna kula o średnicy od kilku centymetrów do kilku metrów. Zwykle emituje ona jasne światło, które może mieć różne kolory, takie jak biały, żółty, zielony, czerwony, niebieski, fioletowy lub pomarańczowy. Kula ta często wydaje też dźwięk podobny do trzasku, buczenia lub syczenia.
Piorun kulisty może być nieruchomy lub poruszać się wolno lub szybko, w różnych kierunkach. Często towarzyszy mu gorące powietrze, które może wywoływać podmuchy wiatru i drżenie ziemi. Piorun kulisty może utrzymywać się przez kilka sekund lub nawet kilka minut, po czym zniknąć nagle lub stopniowo zgasnąć.
Ze względu na rzadkość i trudności w badaniu piorunów kulistych, nadal wiele pozostaje nieznane na temat ich dokładnego wyglądu i działania.
Piorun kulisty jest często błędnie identyfikowany jako ognie św. Elma. Są to osobne i odrębne zjawiska.
Charakterystyka – cechy wspólne piorunów kulistych
Przegląd dostępnej literatury opublikowany w 1972 roku zidentyfikował właściwości „typowego” pioruna kulistego, ostrzegając jednocześnie przed nadmiernym poleganiem na relacjach naocznych świadków:
- Często pojawiają się niemal jednocześnie z wyładowaniami atmosferycznymi z chmury do ziemi
- Są na ogół kuliste lub w kształcie gruszki z rozmytymi krawędziami
- Ich średnice wahają się od 1–100 cm (0,4–40 cali), najczęściej 10–20 cm (4–8 cali)
- Ich jasność odpowiada z grubsza jasności domowej lampy, dzięki czemu można je wyraźnie zobaczyć w świetle dziennym
- Zaobserwowano szeroką gamę kolorów, z których najczęściej występują czerwony, pomarańczowy i żółty
- Czas trwania każdego zdarzenia wynosi od jednej sekundy do ponad minuty, przy czym jasność pozostaje w tym czasie dość stała
- Mają tendencję do poruszania się z prędkością kilku metrów na sekundę, najczęściej w kierunku poziomym, ale mogą również poruszać się w pionie, pozostawać nieruchome lub błądzić chaotycznie
- Wiele z nich jest opisanych jako mające ruch obrotowy
- Rzadko zdarza się, aby obserwatorzy zgłaszali uczucie ciepła, chociaż w niektórych przypadkach zniknięciu kuli towarzyszy wyzwolenie ciepła
- Niektóre wykazują powinowactwo do metalowych przedmiotów i mogą poruszać się wzdłuż przewodników, takich jak druty lub metalowe ogrodzenia
- Często pojawiają się w budynkach przechodzących przez zamknięte drzwi i okna
- Często pojawiają się w samolotach – bez powodowania uszkodzeń
- Zniknięcie kuli jest na ogół szybkie – może być ciche lub wybuchowe
- Często zgłaszane są zapachy przypominające ozon , płonącą siarkę lub tlenki azotu
Naukowe obserwacje
W 2014 roku potwierdzono naukowo istnienie pioruna kulistego. Wcześniej, w lipcu 2012 roku, naukowcy z chińskiego Uniwersytetu w Lanzhou obserwowali zwykłą burzę, gdy nagle, po silnym uderzeniu pioruna, pojawił się piorun kulisty w odległości około 900 metrów od aparatury badawczej. Zjawisko trwało nieco ponad sekundę, a kula zmieniła barwę z białej na czerwonawą i przesunęła się o około 10 metrów w poziomie i 3 metry w pionie. Na podstawie zarejestrowanej sekwencji wideo z dużą szybkością klatek oraz widma jej świecenia, naukowcy wykazali, że zjawisko pioruna kulistego może być efektem utleniania chmury materiału odparowanego z gleby przez uderzenie zwykłego pioruna. Widmo zawierało linie emisyjne krzemu, żelaza i wapnia, co potwierdza hipotezę na ten temat.
Czy piorun kulisty może wpaść do domu?
Są doniesienia o przypadkach, w których piorun kulisty wślizgnął się do wnętrza domów. Chociaż takie zdarzenia są rzadkie i trudne do zbadania, istnieją pewne obserwacje, które potwierdzają tę możliwość.
W niektórych przypadkach po takim zdarzeniu zarejestrowano niewielkie fizyczne ślady, takie jak uszkodzone urządzenia elektryczne lub zwarcia, co sugeruje, że nie było to jedynie złudzeniem.
Piorun kulisty – filmy i nagrania
Poniżej dodajemy kilka filmów z platformy YouTube:
Krótki film z serii “The Proof Is Out There” kanału “History Channel”:
Przykłady nagrań z piorunami kulistymi – sami oceńcie czy są wiarygodne:
